Το Ι.Μ.Τ.Ι.Ι.Ε. έχει υλοποιήσει με απόλυτη επιτυχία, σε συνεργασία και με τρίτους φορείς, μια σειρά ερευνητικών προγραμμάτων. Ενδεικτικά αναφέρουμε:
1. Δημιουργία Κέντρου Τεκμηρίωσης και Προβολής της Τοπικής Ιστορίας & του πολιτισμού της Σάμου (19ος – 20ός αιώνας) (Χρηματοδότηση Κοινοτική Πρωτοβουλία “INTERREG II” 1994-1999, σε συνεργασία με το Πνευματικό Ίδρυμα Σάμου «Νικόλαος Δημητρίου»).
Στο πλαίσιο υλοποίησης της Κοινοτικής Πρωτοβουλίας “INTERREG ΙΙ ” (1994-1999), το Πνευματικό Ίδρυμα Σάμου «Νικόλαος Δημητρίου» προχώρησε στη δημιουργία του «ΚΕΝΤΡΟΥ ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΚΑΙ ΠΡΟΒΟΛΗΣ ΤΗΣ ΤΟΠΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ & ΤΟΥ ΠΟΛIΤΙΣΜΟΥ ΤΗΣ ΣΑΜΟΥ». Ως βασικοί στόχοι του όλου έργου ορίστηκαν:
- Ο εντοπισμός και η συλλογή στην Ελλάδα και το εξωτερικό όλων των απαραίτητων πληροφοριών (αρχειακό, μουσειακό και εκθεσιακό υλικό, μελέτες, δημοσιεύσεις και βιβλιογραφία, κ.λ.π.) για τη σταδιακή και συστηματική τεκμηρίωση και καταγραφή της τοπικής ιστορίας της Σάμoυ σε εθνικό και διεθνές επίπεδο.
- Η δημιουργία ενός μόνιμoυ Κέντρoυ Ηλεκτρονικής Καταγραφής, Τεκμηρίωσης και Προβολής της Τοπικής Ιστορίας της Σάμου σε εθνικό και διεθνές επίπεδο.
- Η δημιουργία βάσεων ιστορικών και αρχειακών δεδoμένων για την τοπική ιστορία και τον πολιτισμό της Σάμου άμεσα διαθέσιμων στο ερευνητικό αλλά και το ευρύτερο δυνατό κοινό είτε μηχανογραφικά μέσα από το Internet και από ειδικό cd-rom είτε μέσα από το πρωτότυπο υλικό. Το υλικό αυτό καλύπτει τις ακόλουθες ενότητες:
- Aγροτική κοινωνία και οικονομία της Σάμου.
- Δημόσια. οικονομικά της Σαμιακής Ηγεμονίας.
- Δημογραφικές εξελίξεις στη Σάμο.
- Βιομηχανική κίνηση στη Σάμο.
- Ναυτιλιακή κίνηση της Σάμoυ.
- Εμπορική κίνηση της Σάμου.
- Διοικητική στατιστική της Σάμου
- Δημόσια υγειά της Σάμου.
- Εκπαίδευση στη Σάμο.
- Δικαιοσύνη στη Σάμο.
- Εκκλησιαστική οργάνωση στη Σάμο.
- Επαγγελματική και κοινωνική διαστρωμάτωση στη Σάμο
- Οικιστική και βιομηχανική κληρονομιά στη Σάμο.
- Ο σχεδιασμός και η ανάπτυξη multimedia για τη νεώτερη ιστορία της Σάμου.
- Η ανάπτυξη μονίμων θεσμών προβoλής της τοπικής ιστορίας και του πολιτισμού της Σάμου μέσα από το σχεδιασμό εκδηλώσεων επιστημονικού αλλά και γενικότερου πολιτισμικού χαρακτήρα.
Στο πλαίσιο αυτό, μεταξύ άλλων, ολοκληρώθηκαν το 2000 και οι ακόλουθες ενέργειες:
- Παρουσίαση της έκθεσης με θέμα «Το νερό στα παραδοσιακά ενεργειακά συστήματα του Αιγαίου από τη Θράκη ως την Κύπρο» που οργανώθηκε από την 1η Εφορεία Νεοτέρων Μνημείων του Υπουργείου Πολιτισμού, το Ινστιτούτο των Ελληνικών Μύλων, το Πανεπιστήμιο Κύπρου, την Καϊρειο Βιβλιοθήκη Άνδρου, τη Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Ροδόπης Έβρου, το Κοινοτικό Διαμέρισμα Πύργου του Δήμου Πυθαγορείου και το Γυμνάσιο Πύργου Σάμου. Η έκθεση πλαισιώθηκε με ανοικτή συζήτηση με θέμα: «Οι μύλοι της Σάμου».
- Οργάνωση της Επιστημονικής Συνάντησης με θέμα: «Ζητήματα τεκμηρίωσης της τοπικής ιστορίας της Σάμου» στην οποία συμμετείχαν μελετητές από εθνικούς και τοπικούς ερευνητικούς φορείς αλλά και πλήθος από εκπροσώπους των τοπικών πολιτισμικών και διοικητικών αρχών. Την εκδήλωση τίμησε με την παρουσία του και το ευρύτερο κοινό της Σάμου που συμμετείχε ενεργά στην ανοικτή συζήτηση με την οποία ολοκληρώθηκε η επιστημονική συνάντηση.
- Ολοκλήρωση όλων των απαραίτητων προπαρασκευστικών εργασιών για την παρουσίαση μίας μόνιμης & κινητής έκθεσης ιστορικών τεκμηρίων με θέμα την τοπική ιστορία της Σάμου τον 19ο και 20ό αιώνα.
- Ολοκλήρωση όλων των απαραίτητων προπαρασκευστικών εργασιών για την οργάνωση ενός cd-rom με όλα τα ποσοτικά και ποιοτικά δεδομένα που συγκεντρώθηκαν σχετικά με την τοπική ιστορία της Σάμου με σκοπό να είναι άμεσα διαθέσιμα στο ερευνητικό και το ευρύτερο δυνατό κοινό.
- Παρουσίαση των αποτελεσμάτων ορισμένων ενοτήτων από το ιστοριογραφικό υλικό του Κέντρου Τεκμηρίωσης και του multimedia σε σειρά επιστημονικών συναντήσεων και συνεδρίων τόσο στην Αθήνα.
- Παρουσίαση των αποτελεσμάτων ορισμένων ενοτήτων από το ιστοριογραφικό υλικό του Κέντρου Τεκμηρίωσης και του multimedia στο Επιστημονικό Συνέδριο: «Η Σάμος κατά τον 20ό αιώνα».
2. Τεκμηρίωση των Βιομηχανικών Μνημείων και της Τοπικής Ιστορίας της Κωπαΐδας (19ος – 20ός αιώνας) (Χρηματοδότηση “RAPHAEL De Re-Industriae 2000”, 1998-2000). Το Πρόγραμμα υποβλήθηκε από την 1η Εφορεία Νεωτέρων Μνημείων του Υπουργείου Πολιτισμού και σε αυτό συμμετείχαν ως εταίροι το Ι.Μ.Τ.Ι.Ι.Ε., η Θ’ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασσικών Αρχαιοτήτων του Υπουργείου, ο Ο.Π.Τ.Α.Β. της Νομαρχίας Βοιωτίας και το Ινστιτούτο των Ελληνικών Μύλων. Στόχοι του Προγράμματος ήταν: α) Η αποκατάσταση και αξιοποίηση των κτηρίων του Οργανισμού Κωπαΐδος και η χρήση τους για πολιτιστικές δραστηριότητες οι οποίες θα αναδείκνυαν τη διαχρονική ιστορία της Κωπαΐδας από τους Προϊστορικούς χρόνους ως τον 20ό αιώνα, β) Η συντήρηση και ανάδειξη των τεχνικών έργων (κανάλια, σήραγγες και λοιπά έργα αποστράγγισης και εκμετάλλευσης της λίμνης στα ίχνη των αντίστοιχων έργων του 14 π.Χ. αιώνα και γ) Η προστασία και προβολή του παλαιού βιομηχανικού εξοπλισμου της Γαλλικής και της Αγγλικής Εταιρείας Κωπαΐδος.